O zdrowiu psychicznym systemowo

Od początku pandemii tematyka kondycji psychicznej pojawia się w wielu publikacjach, raportach, strategiach wellnessu. Z jednej strony wyłania się z nich smutna refleksja: trzeba było pandemii, żeby zdrowie stało się dla części organizacji obszarem strategicznym, z drugiej strony – warto dostrzec w tym niewątpliwą korzyść. Nareszcie problemy zdrowia psychicznego przestały być tabu.

Skuteczne podejście do tematu wymaga jednak nie działań ad hoc, ale strategii. W Mental Health Center określono obszary, które warto uwzględnić, pracując nad kulturą wsparcia psychologicznego. Kluczowe są tu  następujące kwestie: zmiana świadomości poprzez edukację, wykłady, warsztaty, analizy przypadków; zmiana  postaw i zwiększenie kompetencji dzięki szkoleniom, warsztatom, promowaniu modelowych zachowań, otwartości  liderów; a także uwzględnienie zdrowia psychicznego w polityce firmy – od włączenia pomocy psychologicznej do benefitów po wypracowanie procedur na wypadek bardzo trudnych, krytycznych incydentów (jak wypadek, poważna choroba, śmierć pracownika).

Elementy te można połączyć z działaniami wellbeingowymi. Wiele firm podjęło zagadnienie kondycji  psychicznej pracowników proaktywnie, nie przewidując nadejścia pandemii, ale opierając się m.in. na raportach specjalistów WHO, które były alarmujące już wcześniej. W ten sposób, strategicznie, podeszła do kwestii zdrowia  psychicznego Kemira Gdańsk.

ŚWIADOMOŚĆ PODSTAWĄ

Impulsem do rozpoczęcia działań były potrzeby, które ujawniła ankieta na temat dobrostanu pracowników. W odpowiedzi na jej wyniki podjęto początkowo różnorodne akcje pod wspólnym parasolem wellbeingu (w zakresie dbałości o sprawność fizyczną i umysłową, regenerację, rozwój kariery, zdrowe odżywianie), natomiast w kolejnym roku szczególny akcent położono właśnie na dobrostan psychiczny. Tempo zmian, natłok bodźców, złożoność codziennych wyzwań powodują napięcie i stres, a te prowadzą do przeciążeń, z którymi przestajemy sobie radzić. Jedna z najczęściej przytaczanych przez ekspertów danych wskazuje, że blisko 40 proc. mieszkańców Unii Europejskiej cierpi na zaburzenia psychiczne. Przykładając tę statystykę do zespołu w Gdańsku – aż stu pracowników mogą dotyczyć potencjalne problemy psychicznej natury. Istotne są też fińskie korzenie firmy – pracodawcy z krajów nordyckich kompleksowo podchodzą do dobrostanu pracownika, uwzględniając przy tym wiele wymiarów jego codziennego funkcjonowania. Podążając za jedną z kluczowych wartości dla firmy Kemira, jaką jest troska o bezpieczeństwo i zdrowie, całkiem naturalnie zadecydowano o wsparciu pracowników w zakresie zdrowia psychicznego. Wprowadzono kilkumiesięczny program, którego nadrzędnym celem było uświadomienie, czym jest zdrowie psychiczne, jak o nie dbać i jak rozmawiać o nim w pracy, zdejmując z tematu odium wstydliwości.

BEZ TABU 

Kemira Gdańsk Mental Health Program skierowano do wszystkich pracowników firmy, a zagadnienia, których miał dotyczyć, zdefiniowano bardzo szeroko (patrz ramka: „Cele Kemira Gdańsk Mental Health Program”). Na psychiczne funkcjonowanie pracowników wpływają bowiem nie tylko zaburzenia i choroby, ale również kryzysy związane np. z przewlekłą chorobą somatyczną (własną lub w bliskim otoczeniu), żałobą, rozwodem, poronieniem itd. Firmie zależało na tym, by wzmacniać otwartość i zaufanie w środowisku pracy. Wprowadzenie programu pozwoliło okazać akceptację i zrozumienie dla różnych sytuacji życiowych pracowników i wspólnie budować kulturę włączającą, niedyskryminującą. Na program złożyło się kilka elementów, dla których wspólnym mianownikiem była szeroko pojęta edukacja:

• szkolenie dla liderów zespołów z zakresu rozpoznawania kryzysów psychicznych oraz skutecznej
  interwencji,
• cykl spotkań i warsztatów z ekspertami, dostępnych dla ogółu pracowników,
• stworzenie bazy wiedzy na temat częstych problemów i schorzeń (depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania, wypalenie zawodowe), a także sposobów budowania odporności psychicznej,
• opracowanie i wydanie tematycznych broszur („What is Mental Health”, „Depression & Anxiety”, „Loss and Grief”), które udostępniono zarówno w formie papierowej w przestrzeniach wspólnych biura, jak i online, w formie pdf,
• kampania komunikacyjna promująca język przeciw działający wykluczeniu.

Oferta programu była zróżnicowana w formie, a tematyka kompleksowa. Pracownicy mogli brać udział zarówno  w warsztatach, które odbywały się w niewielkich grupach, jak i w spotkaniach o charakterze wykładów otwartych, również z możliwością uczestnictwa online.

Cele Kemira Gdańsk Mental Health Program: 

1. uświadamianie i edukowanie w zakresie zagrożeń zdrowia psychicznego,
2. stworzenie przestrzeni do rozmów, kultury otwartości wobec osób zmagających się z problemami  o podłożu psychicznym,
3. przeciwdziałanie stygmatyzacji takich osób i zniesienie tabu narosłego wokół tematu zdrowia  psychicznego w środowisku pracy,
4. udzielenie wskazówek pomocnych w zachowaniu dobrej kondycji psychicznej, a tym, którzy  doświadczają problemów – wsparcia i informacji na temat możliwej pomocy,
5. przygotowanie organizacji do reagowania w sytuacjach kryzysowych (wyuczenie potrzebnych kompetencji, stworzenie odpowiednich procedur).

„WEŹ SIĘ W GARŚĆ” NIE WYSTARCZY

Ciekawy efekt osiągnięto za sprawą kampanii inaugurującej program. W różnych przestrzeniach biura  rozmieszczono dwie wersje wlepek. Na jednych umieszczono potoczne, pełne stereotypów teksty, które często kieruje się w stronę osób z problemami („weź się w garść”). Na drugich były alternatywne komunikaty, wyrażone  niekrzywdzącym językiem. Reakcje pracowników – niekiedy emocjonalne – stały się przyczynkiem do dyskusji  i dodatkowo motywowały do wzięcia udziału w programie.

Program zainicjował zmiany w środowisku pracowników, kadry menedżerskiej, całych zespołów, a także  organizacji w ogóle. Przede wszystkim doprowadził do większej otwartości i refleksyjności w zespołach – więcej  tematów porusza się obecnie na forum i odbywa się to z dużą uważnością.

W ankiecie podsumowującej pracownicy zgodnie przyznali, że istnieje potrzeba poruszania zagadnień  zdrowia psychicznego w miejscu pracy, zgłosili także chęć udziału w kontynuacji programu, potwierdzając zasadność dalszych działań w tym zakresie. Kolejnym narzędziem, które udało się wprowadzić, jest program  wsparcia pracowników (ang. employee assistance program). Jego integralny element stanowi zindywidualizowana  pomoc psychologiczna. Ponadto pracownicy deklarują podjęcie konkretnych kroków świadczących o tym, że lepiej  uświadomili sobie, jakie znaczenie mają działania profilaktyczne. Już choćby dla pojedynczych przypadków  umówienia się na wizyty lekarskie warto było wdrożyć program.

Dzięki szkoleniu na temat wsparcia psychologicznego w kryzysie liderzy otrzymali bardzo konkretne  narzędzia, którymi mogą wspomagać się w trudnych sytuacjach z pracownikiem. Zyskali wiedzę o tym, jak  rozpoznać kryzys, jak reagować, jak prowadzić rozmowy z osobą w kryzysie i nie przekraczać właściwych granic, a także w jaki sposób pracować z resztą zespołu. Również dział HR został przeszkolony w zakresie udzielania  wsparcia, co pozwoliło na przygotowanie scenariuszy i rozwiązań gotowych do wdrożenia na wypadek sytuacji krytycznych, których – jak pokazuje chociażby miniony rok – nie da się przewidzieć ani uniknąć.

Alicja Gołata, dr Małgorzata Wypych
Artykuł napisany zgodnie z licencją CC BY SA. Prosimy o cytowanie zgodnie z licencją.

Gołata (Kemira Gdańsk), M. Wypych (Mental Health Center), O zdrowiu psychicznym systemowo, Personel Plus  nr 05/2021, źródło: www.diversityhub.pl, licencja CC-BY SA

Czytaj w Personel Plus

Wróć do wszystkich artykułów